De Illustre Lieve Vrouwe Broederschap in de Bossche St. Janskerk was in de middeleeuwen een groep mensen betrokken bij de opluistering van de Mariadiensten in de kerk. In 1318 verenigden zij zich officieel in een Mariabroederschap: de Lieve Vrouwe Broederschap. De toevoeging “Illustre” kreeg de broederschap pas na 1650. Deze broederschap kreeg officiĆ«le statuten en daarmee de goedkeuring van de bisschop van Luik. De stad ‘s-Hertogenbosch maakte in de middeleeuwen deel uit van het bisdom Luik tot de oprichting van het bisdom ‘s-Hertogenbosch in 1559.
De broederschap was klein van omvang en bestond uit Bossche poorters. Het was een naar binnen gekeerde groep mensen die bestond uit clerici (zie kadertekst) en scolares (scholieren aan de Latijnse school die zich voorbereiden op het behalen van de status van clericus).
De broederschap bezat en onderhield een eigen kapel in de Sint-Janskathedraal. Deze kapel is rijkelijk versierd en nog steeds te bezichtigen. De vereniging kwam op gezette tijden bij elkaar in het zijkoor van de St. Jan om te zingen en de getijden te vieren. Wie lid wilde en mocht worden, betaalde intredegeld. Nieuwe leden zwoeren een eed, ze heetten dan vervolgens “gezworen broeder”. Als een lid zijn maatschappelijke status verhoogde, b.v. door een priesterwijding, intreding in een klooster of verkrijging van een universitaire titel, betaalde hij opnieuw een vast bedrag aan de broederschap. Bij het overlijden van een lid, hielden de overige broeders een uitvaartdienst en betaalden de erfgenamen een doodschuld aan de broederschap.. Daarnaast kwamen de gezworenen meerdere keren per jaar bijeen om te vergaderen en was het gebruik dat iedere gezworene eens in de zoveel tijd een maaltijd voor zijn medebroeders organiseerde en gastheer was. De onderwerpen betroffen onder andere: de verering van Maria en de armenzorg. Ook leverde de Broederschap vanaf de 14e eeuw een bijdrage aan de ontwikkeling van ‘s-Hertogenbosch als belangrijk centrum van laat middeleeuwse muziek. Vanaf 1384 vinden we zwanen op tafel bij de gezamenlijke maaltijden van de gezworen broeders, meestal geschonken door de hoge adel. Deze schenkers kregen sinds 1488 de naam Zwanenbroeder. Op deze wijze konden edellieden van binnen en buiten de stad lid worden van de steeds prestigieuzere broederschap. Onder de huidige leden bevinden zich Prinses Beatrix en koning Willem-Alexander. Zij zijn de enigen die tegenwoordig deze titel mogen voeren.
In 2009 is een deel van het archief van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap gescand. Deze scans zijn via de website van het BHIC te bekijken. Het gaat om de Jaarrekeningen 1329-1620 (inv.nrs. 116-141), Je kunt dus op internet als het ware bladeren door de originelen.
1399 Mechtelt beckers Jan Tempelers dochter, intredegeld
1405 Willem Templers moeder, doodschuld betaald na de dood
1433 Willem Tempeler alias van der Aa, doodschuld betaald na de dood
1463 Helwich Ghysbert Tempelers wyf, intredegeld
1467 Kathelyn Jan Templers dochter, intredegeld
1468 Thomaes Templer, Neunen, intrdedegeld
1469 Margriet Reynner Templers wyff, Nuenen, intredegeld
1470 Petra Reynner Templers dochter, Nuenen, intredegeld
1473 Maes Tempeler in Nuenen, doodschuld betaald deels tijdens het leven, deels na de dood
1479 Katherina Peter Templers wyff, doodschuld betaald na de dood
1482 Margriet Reyner Tempelers uxor in Nuenen, achterstallige doodschuld betaald na de dood
1483 Margriet Reyner Tempelers uxor in Nuenen, achterstallige doodschuld betaald na de dood
1487 Ghysbert Templer screynmeker, achterstallige doodschuld betaald na de dood
1489 Geertruyt Jan Templers dochter, intredegeld
1494 Katherina Gysberts Templers filia, achterstallig intredegeld
1495 Kathelyn Ghysbert Templers d., doodschuld betaald tijdens het leven
1495 Heylwich Ghysbert Templers wedue, doodschuld betaald tijdens het leven
1495 Kathelyn Ghysbert Templers d., achterstallig intredegeld
1496 Ariaen, Ghysbert Tempelers kynderen, intredegeld
1496 Reyner, Ghysbert Tempelers kynderen, intredegeld
1496 Jan, Ghysbert Tempelers kynderen, intedegeld
1497 Yda Dirck Templers uxor, OSS, Theodericus maritus eius est presbiter, achterstallige doodschuld betaald na de dood
1498 Yda Dirck Tempelers uxor van Nuenen, achterstallige doodschuld betaald na de dood
1498 Lysbet Ghysbert Reyners uxor tot Nuenen, intredegeld